Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ

Ιστορία της Λέξης Σταυρος

Ο σταυρός ήταν από τους αρχαίους χρόνους όργανο θανατικής εκτέλεσης. Ο Ηρόδοτος μνημονεύει τον σταυρικό θάνατο στους Μήδους και τους Πέρσες. Τον σταυρό χρησιμοποίησαν οι Ασσύριοι και κατόπιν, σταδιακά πέρασε στους Βαβυλωνίους, Μήδους και Πέρσες. Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει σχετικά με την συνήθεια του σταυρικού θανάτου στους Ασσυρίους και τους Ινδούς. Στην εποχή των πατριαρχών του ισραηλιτικού λαού, ο σταυρικός θάνατος ήταν συνηθισμένος και στους Αιγυπτίους. Ο σταυρικός θάνατος που εφάρμοζαν οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι προήλθε από τους ανατολικούς λαούς, ίσως τους Καρχηδονίους. Η λέξη «σταυρός», παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από πολιτισμικής, θρησκειολογικής, κοινωνικής και ανθρωπολογικής άποψης λόγω της ευρείας χρήσης που παρουσίασε. Στη σημερινή εποχή η λέξη έχει συνδεθεί σε μεγάλο βαθμό με την έννοια που απορρέει από το γεγονός του σταυρικού θανάτου του Ιησού ενώ σε φιλολογικό επίπεδο, όπως φαίνεται από λεξικογράφους των πρωτοβυζαντινών χρόνων (Ησύχιος – 5ος αι.), και του Μεσαίωνα (Σούδας – 10ος αι., Ευστάθιος 12ος-13ος αι.), στη λέξη σταυρός και τα παράγωγά της δίνονταν χωρίς διαχωρισμό, όλες τις σημασίες που της αποδόθηκαν από την εποχή του Ομήρου μέχρι τα χρόνια της Καινής Διαθήκης και ύστερα.

Ομηρικά έπη

Η λέξη απαντά για πρώτη φορά στα ομηρικά έπη (Ιλιάδα Ω 453, Οδύσσεια λ 11/9ος-8ος αιώνας Π.Κ.Χ.). Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, η λέξη αναφέρεται σε ευθύγραμμα τμήματα ξύλου (πόλους), προερχόμενα από κορμό ή κορμούς δένδρων (π.χ. έλατο), τα οποία, τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο και καρφωμένα στο έδαφος, χρησιμοποιήθηκαν σε κατασκευή κατοικίας

Κλασικά και Ελληνιστικά Χρόνια

Η λέξη χαίρει ευρείας χρήσης κατά τους επόμενους αιώνες. Θα την συναντήσουμε στον Ηρόδοτο («τρεις σταυρούς υπίστησι» – 6ος αιώνας Π.Κ.Χ.), στον Θουκυδίδη πολλές φορές ως υλικό κατασκευής ξύλινου τείχους (μάλιστα «σταύρωμα» είναι το τείχος από μυτερούς πασσάλους – 5ος αιώνας Π.Κ.Χ.). Την χρησιμοποιεί επίσης ο Ξενοφών (5ος-4ος αιώνας Π.Κ.Χ.) και ο Διόδωρος Σικελιώτης (1ος αιώνας Π.Κ.Χ.).

Μεταξύ των παραπάνω, η λέξη σημειώνεται με διάφορους τρόπους, ως ‘πάσσαλος, κορμός δέντρου, παλούκι’, ως καυσόξυλο ή οχυρωματικό έργο. Στον Αππιανό οι σταυροί ρίχνονται παράλληλα στην θάλασσα ώστε να τεθούν επάνω τους σανίδες και να σχηματιστεί μια πρόχειρη γέφυρα. Διαφαίνεται ότι η αρχική χρήση του σταυρού ως μέσου θανατικής ποινής που προσέφερε ταυτόχρονα δημόσια έκθεση για παραδειγματισμό προήλθε από τους μυτερούς πασσάλους της αρχαιότητας, οι οποίοι ήταν σχεδιασμένοι έτσι ώστε να διέρχεται από μέσα τους το σώμα του επίδοξου εισβολέα στην προσπάθειά του να σκαρφαλώσει πάνω από το τείχος (Θουκυδίδης, Ξενοφών). Οι αιχμάλωτοι ή καταδικασμένοι αργότερα τοποθετούνταν στην μυτερή κορυφή του ξύλου και η βαρύτητα αναλάμβανε τον βασανιστικό θάνατο. Τελικά, πολλοί δένονταν ή καρφώνονταν στο ξύλο.

Το σύμβολο

Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Η ύπαρξη του σταυρού ως συμβόλου ανάγεται στα βάθη της αρχαιότητας. Η χρήση του είχε και έχει τόσο καλλιτεχνικό (διακοσμητικό) όσο και έντονα θρησκευτικό και εθνικιστικό χαρακτήρα. Έτσι, ο σταυρός λειτουργεί ως μοτίβο σε διακοσμήσεις, ενδύματα, κτίρια, κοσμήματα, κ.ο.κ. Επιπλέον, έχει χρησιμοποιηθεί ως θρησκευτικό σύμβολο για απόδοση λατρείας ή τιμής σε θεότητες. Εξ επομένου έχει χρησιμοποιηθεί ως εθνικό σύμβολο σε λάβαρα, σημαίες και θυρεούς, κυρίως για να δηλώσει τις θρησκευτικές αντιλήψεις του φέροντος αλλά και την υποστήριξη του θεού ή αγίου που αντιπροσωπεύεται. Με αυτήν την έννοια, το σύμβολο του σταυρού έχει χρησιμοποιηθεί ως φυλαχτό, ως σύμβολο προστασίας ενάντια στο κακό (λ.χ. ενάντια στον δαιμονισμό), ως μέσο για ξεμάτιασμα (βασκαντήρα).Το σχήμα του σταυρού είναι τόσο ποικιλόμορφο όσες είναι και οι χρήσεις του, οι εθνικές, γλωσσικές, θρησκευτικές ομάδες που το χρησιμοποιούν.

-Υπάρχει ο Μαρμάρινος ιερός σταυρός από το Θησαυροφυλάκιο του Ιερού της Κνωσού. Χρονολογείται στο 1600 Π.Κ.Χ.

Η ιστορία του σταυρού

Δεν είναι γνωστό πότε κατασκευάστηκε το πρώτο ομοίωμα σταυρού—το σύμβολο που ζωγραφίζουν συνηθέστερα (μετά τον κύκλο) τα παιδιά όλων των πολιτισμών. Κάποιες από τις αρχαιότερες εικόνες σταυρών έχουν βρεθεί στις στέπες της Κεντρικής Ασίας και στο Αλτάι (ορεινές περιοχές κοντά στα σύνορα με το Καζακστάν, την Κίνα και τη Μογγολία). Στην αρχαία αλταϊκή θρησκεία η οποία ονομάζεται Τενγκριισμός ο σταυρός συμβολίζει τον θεό Τένγκρι. Δεν είχε μακρύτερο το κάτω άκρο αλλά έμοιαζε με το σύμβολο της πρόσθεσης

Ο σταυρός Ανκχ (crux ansata) χρησιμοποιούνταν από την αιγυπτιακή θρησκεία. Εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα σε τοιχογραφίες τάφων και σε άλλα καλλιτεχνήματα. Συχνά παρουσιάζεται πάνω στα δάχτυλα κάποιας θεότητας την στιγμή που χαρίζει σε κάποιον μουμιοποιημένο νεκρό το δώρο της ζωής. Άλλοτε, παρουσιαζόταν κάποιος θεός να αγγίζει με ένα Ανκχ έναν θνητό, πράγμα το οποίο συμβόλιζε τη γονιμοποίηση. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές αυτός ο σταυρός είναι σύμβολο της ένωσης των γεννητικών οργάνων, αλλά αυτό δεν έχει εξακριβωθεί πλήρως. Οι Αιγύπτιοι φορούσαν τον σταυρό Ανκχ ως φυλαχτό και έφτιαχναν καθρέφτες στο σχήμα του. Οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν και τον λεγόμενο ελληνικό σταυρό (crux immissa quadrata) στην ενδυμασία ή στον καλλωπισμό τους (π.χ. σε σκουλαρίκια και περιδέραια).

Για τους Ασσύριους, ο σταυρός συμβόλιζε την ηλιακή θεότητα καθώς και τη θεότητα που ήλεγχε τις καιρικές συνθήκες. Συνήθως συμβολιζόταν με έναν σταυρό τύπου Μάλτας και τρεις δέσμες ηλιακών ακτινών τοποθετημένες σε σχήμα Τ ολόγυρα.Διάφορες μορφές του σταυρού ανάγονται σε παγανιστικές θρησκείες της αρχαιότητας, όπως ο Ζωροαστρισμός, η χαλδαϊκή/βαβυλωνιακή θρησκεία, η αιγυπτιακή θρησκεία, ο Βουδισμός, η κελτική θρησκεία, κ.ά.

Εδώ μπορείτε να δείτε τα σχέδια μας

Σταυροι από ανοξείδωτο ατσάλι δεν μαυρίζουν δεν χαλάνε μπορείτε να μας βρείτε kosmimatomania.gr

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ

Εγγραφείτε στο Newsletter μας

Εγγραφείτε
στο Newsletter μας